Zarząd Transportu Miejskiego w Warszawie organizuje i nadzoruje Warszawski Transport Publiczny. Przewozy są prowadzone przez operatorów – komunalnych i prywatnych.
Zarząd Transportu Miejskiego
Zadaniem Zarządu Transportu Miejskiego jest organizowanie, zarządzanie i nadzorowanie lokalnego transportu zbiorowego w Warszawie oraz – na podstawie zawartych porozumień – na obszarze innych gmin.
Główną działalność Zarządu Transportu Miejskiego można podzielić na trzy aktywności: przewozową, handlową i inwestycyjną.
W ramach działalności przewozowej ZTM: zbiera dane i prowadzi analizy w zakresie potrzeb przewozowych; planuje, organizuje i koordynuje układ komunikacyjny oraz rozkłady jazdy na terenie Warszawy i współpracujących gmin oraz koordynuje i na bieżąco nadzoruje funkcjonowanie transportu zbiorowego. Ważnym elementem działalności transportowej jest przygotowanie i przeprowadzanie postępowań prowadzących do zawarcia umów o świadczenie usług w zakresie transportu zbiorowego, zawieranie umów oraz kontrola jakości ich realizacji. ZTM jest także odpowiedzialny za zarządzanie i rozwój obiektów infrastruktury komunikacyjnej takich jak: parkingi „Parkuj i jedź”, węzły przesiadkowe, pętle autobusowe i tramwajowe oraz przystanki komunikacji zbiorowej.
Działalność handlowa skupia się na opracowaniu polityki taryfowej, sprzedaży biletów oraz ich kontroli.
Działalność inwestycyjna to przede wszystkim inicjowanie przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie budowy, rozbudowy i modernizacji obiektów i urządzeń oraz zakupów inwestycyjnych związanych z transportem zbiorowym.
Operatorzy komunalni i prywatni
Zarząd Transportu Miejskiego jest organizatorem transportu publicznego w aglomeracji warszawskiej. W zakresie przewozów szynowych (tramwaje, metro, pociągi) współpracuje tylko z operatorami komunalnymi, a w przypadku przewozów autobusowych z operatorami komunalnymi i prywatnymi wybieranymi w przetargach.
Obecnie ZTM ma podpisane tzw. umowy powierzenia (bez postępowania przetargowego) z dwoma operatorami komunalnymi – Miejskimi Zakładami Autobusowymi (ok. 1439 autobusów) i Komunikacją Miejską Łomianki (35 autobusów). Operatorzy prywatni to: Arriva Bus Transport Polska (142 autobusy), Michalczewski (29 autobusów), Mobilis (169 autobusów) i PKS Grodzisk Mazowiecki (54 autobusy). Umowy z operatorami zewnętrznymi są zawierane także do obsługi linii lokalnych „L” – w tym przypadku ZTM współpracuje m.in. z firmami: PKS Polonus, Przewozy Autokarowe Krzysztof Grygiel, Stalko.
Współpraca
Operatorzy z którymi podpisywane są umowy przewozowe zobowiązani są do posiadania taboru spełniającego wymagania ZTM – o odpowiedniej pojemności i wyposażeniu – m.in. w monitoring, systemy zliczania pasażerów, system informacji pasażerskiej, blokadę alkoholową oraz system łączności (dzięki temu możliwe jest obserwowanie pojazdów w ruchu i śledzenie ich punktualności).
Operator musi przekazywać także informacje dotyczące przeglądów technicznych pojazdów oraz o ewentualnych stwierdzonych uszkodzeniach. Przeglądy techniczne, wymagane przepisami prawa, wykonywane są przez operatorów po roku od dnia rejestracji autobusu, a kolejne co pół roku.
Każdy pojazd przed skierowaniem do obsługi linii WTP podlega tzw. certyfikacji. Jest to proces weryfikacji przez pracowników ZTM zgodności pojazdu z wymogami Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia z postępowania przetargowego oraz umowy, jak również sprawności wszystkich zainstalowanych systemów elektronicznych. Proces certyfikacji ponawiany jest po 4, 6 i 7 roku eksploatacji autobusu, który przewidziany jest na ok. 8-9 lat. Taki system kontroli pozwoli na utrzymanie przez operatora właściwego stanu taboru przez cały okres trwania umowy.
W procesie tym ZTM uzyskuje potwierdzenie, że każdy pojazd prezentuje odpowiedni poziom w zakresie komfortu i bezpieczeństwa, które wymagane są umową. Umowa zapewnia również prawo do wezwania pojazdu na ponowną certyfikację w dowolnym momencie jej trwania – w przypadku pojawienia się wątpliwości dotyczących stanu pojazdu lub jego zgodności z wymogami umowy. Wszelkie uchybienia w stanie technicznym pojazdów, ich wyposażeniu, jak też obsłudze codziennej są odnotowywane w bazie ZTM.
Kolejną nowością, wprowadzoną w 2016 roku, jest obowiązek posiadania przez operatora zaplecza koniecznego do właściwego utrzymania taboru, w szczególności w zakresie czystości i stanu technicznego. Autobusy garażują na ogrodzonym i strzeżonym terenie zajezdni. Zaplecze techniczne to też pomieszczenia socjalne dla kierowców, gdzie mogą odpocząć i poczekać na swoją zmianę.
Dodatkowo pracownicy ZTM codziennie prowadzą kontrole taboru, również pod kątem stanu technicznego. Mają prawo do sprawdzania pojazdów w dowolnym momencie (np. na pętli), a w uzasadnionych przypadkach także do skierowania ich na badanie techniczne do Okręgowej Stacji Kontroli Pojazdów. Jeśli takie badanie wypadnie negatywnie, autobus jest wycofywany z ruchu. System wynagradzania przewoźników jest tak skonstruowany, aby premiować zachowanie najwyższych standardów – są to premie za wysoką jakość i kary za uchybienia.
Pracownicy
Kierowcy obsługujący pojazdy Warszawskiego Transportu Publicznego zatrudniani są przez operatorów zgodnie z obowiązującą u nich polityką kadrową. Operator, jako pracodawca, zawiera z kierowcą umowę o pracę, ustala harmonogramy pracy, ewidencje obecności oraz prowadzi wszelkie sprawy kadrowe wynikające z przepisów prawa.
Pomiędzy ZTM a kierowcami nie występuje relacja „pracodawca-pracownik” i ZTM nie prowadzi spraw kadrowych kierowców. ZTM nie ma także prawnych możliwości do prowadzenia tzw. kontroli krzyżowych, czyli sprawdzania, czy dany kierowca spełnia normy dotyczące czasu pracy. Prawo do tego typu kontroli ma Państwowa Inspekcja Pracy i Inspekcja Transportu Drogowego.
Zarząd Transportu Miejskiego zarezerwował sobie w umowach prawo do weryfikacji kompetencji kierowców w zakresie znajomości układu komunikacyjnego i topografii miasta, przepisów porządkowych, zasad taryfowych, zasad obsługi pasażerów i obowiązków prowadzącego pojazd oraz znajomości języka polskiego na poziomie co najmniej B1. ZTM wymaga także stosowania u operatorów tzw. klauzul społecznych czyli zatrudnienia pracowników na podstawie umowy o pracę.
Kierowcy są też sprawdzani pod kątem trzeźwości. Obowiązek ten realizują przede wszystkim operatorzy. Natomiast pracownicy Zarządu Transportu Miejskiego podejmują kroki zmierzające do zweryfikowania jego trzeźwości w przypadku pojawienia się uzasadnionych podejrzeń.
Szkolenia
ZTM zawarł w umowach wymóg szkoleń dla kierowców m.in. w zakresie techniki jazdy (np. płynne ruszanie i zatrzymywanie pojazdu, łagodne pokonywanie zakrętów oraz wykonywanie manewrów skrętu), kształtowania wizerunku WTP, komunikacji z pasażerami (w tym z komunikacji z osobami z niepełnosprawnościami), poznania potrzeb osób z niepełnosprawnościami i o ograniczonej mobilności. Szkolenia są prowadzone na podstawie jednolitych standardów, opracowanych zgodnie z rekomendacjami Rady Warszawskiego Transportu Publicznego. W kształtowaniu pozytywnych postaw ma też pomóc konkurs Osobowość WTP Przyjazna Pasażerom, gdzie nagradzani są pracownicy mający kontakt z pasażerami.
