Warszawska Karta Miejska – początkowo niebieski, z czasem czerwony plastikowy prostokąt, na którym kodujemy bilety Warszawskiego Transportu Publicznego kończy 20 lat. Pierwszy bilet został wgrany na WKM-kę w październiku 2001 roku i był to wówczas jeden z najnowocześniejszych systemów biletowych na świecie.
Od dziurkaczy do kasowników elektronicznych
Zarząd Transportu Miejskiego rozpoczął działalność 1 stycznia 1992 roku z „odziedziczonym” po Miejskich Zakładach Komunikacyjnych systemem biletowym. Pasażerowie mieli do dyspozycji papierowe (kasowane mechanicznie) bilety jednorazowe i bilety miesięczne. Sieć sprzedaży była dość wąska – bilety jednorazowe można było kupić w kioskach, ale już po miesięczne trzeba było udać się do jednego z kilku punktów w mieście. Problemami, z jakimi borykał się ZTM, była skala fałszerstw. Pasażerowie nigdy nie mieli pewności, czy kupili bilet oryginalny, czy podrobiony.
Dość szybko, bo już w roku 1994 zapadła decyzja o wprowadzeniu nowoczesnego i szczelnego systemu biletowego. O jego kształcie miało decydować m.in. planowane otwarcie odcinka pierwszej linii metra. Przy wejściu na stacje miały zostać zainstalowane bramki, które otwierałyby się po pozytywnej weryfikacji biletu.
Rozwiązanie – bilety z paskiem magnetycznym, zaoferowane przez francuską firmę Monetel, wybrano w 1994 roku. Pięć lat później pasażerom oddano do użytku pierwszy element systemu – w pojazdach zainstalowano nowe kasowniki, a papierowe bilety zastąpiono kartonikami z paskiem magnetycznym.
Jednocześnie rozpoczęto przygotowania do wdrożenia – jako nośnika biletów – elektronicznej karty zbliżeniowej. W 2000 roku w metrze ustawiono bramki. Rok później pasażerowie zaczęli używać pierwszych Warszawskich Kart Miejskich.
Początkowo na awersie karty należało wpisać swoje imię i nazwisko oraz numer dokumentu tożsamości. Było to niezbędne, ponieważ bez czytelnych informacji o właścicielu karty, na jej podstawie mogłoby podróżować wiele osób.
Na dłuższą metę rozwiązanie to jednak nie sprawdziło się. Dane pasażerów ścierały się, a często po prostu zapominano o podpisaniu nośnika biletów. Podjęto więc decyzję o usprawnieniu systemu i wprowadzeniu na karcie obowiązkowego zdjęcia oraz wydrukowanego imienia i nazwiska. Proces wymiany kart rozpoczęto w 2008 roku i trwał on do końca 2009 roku. Od stycznia 2010 roku kodowanie biletów jest możliwe tylko na spersonalizowanych Warszawskich Kartach Miejskich.
W ciągu ostatnich 13 lat, czyli od momentu rozpoczęcia wyrabiania kart spersonalizowanych, wydano 1 989 123 nowe karty (prawie 2 mln kart).
Karta nie tylko z biletem
Z czasem Warszawska Karta Miejska ewoluowała i stała się nośnikiem nie tylko biletów na komunikację miejską, ale także uprawnień.
Od stycznia 2014 roku osoby mieszkające i płacące podatki w Warszawie mogą korzystać z Karta Warszawiaka i Młodego Warszawiaka. Dzięki temu kupują tańsze bilety na komunikację miejską, ale także korzystają na preferencyjnych warunkach z licznych miejskich atrakcji – m.in. ofert instytucji kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych. Uprawnienia do korzystania z ulg są wgrywane na WKM-kę.
Rok 2017 przyniósł kolejne rozszerzenie systemu. To Karty Ucznia, dzięki której uczniowie warszawskich szkół podstawowych oraz dzieci mieszkające w Warszawie, ale uczące się w miejscowościach z nią sąsiadujących nie płacą za przejazd Warszawskim Transportem Publicznym. Uprawnienia obowiązują w 1. i 2. strefie biletowej oraz – w ramach „Wspólnego biletu ZTM-KM-WKD” – w pociągach Kolei Mazowieckich i Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Dzieci otrzymują w szkołach Warszawską Kartę Miejską ze specjalnym wzorem przygotowanym przez ich rówieśników.
Największe kolejki pod koniec miesiąca
Wraz z rozwojem systemu pobierania opłat za przejazdy zaczęto rozszerzać sieć dystrybucji biletów.
Na początku lat 90. XX wieku głównym punktem, do którego przychodzono załatwić sprawy związane z transportem zbiorowym była siedziba Zarządu Transportu Miejskiego przy ulicy Senatorskiej 37. Można tam było kupić bilety oraz przyjmowano m.in. ich zwroty, skargi i wnioski oraz odwołania od wystawionych wezwań za jazdę bez ważnego biletu. Największe kolejki ustawiały się 25 dnia każdego miesiąca i kończyły 5 dnia w następnym miesiącu. To wtedy sprzedawano kartonikowe bilety miesięczne, ważne od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca.
Bilety miesięczne były także dostępne m.in. w centrali ruchu przy ulicy A. Corazziego, w rogatce przy pl. Unii Lubelskiej, w ekspedycji Tramwajów Warszawskich na pl. G. Narutowicza i Miejskich Zakładów Autobusowych na pl. T. W. Wilsona.
Stopniowo bilety na komunikację miejską zaczęto sprzedawać w coraz większej liczbie punktów – kioskach, urzędach pocztowych i sklepach spożywczych.
Impulsem do utworzenia pierwszego Punktu Obsługi Pasażerów była rozbudowująca się pierwsza linia metra. W 2002 roku otwarto punkt na stacji Świętokrzyska. Był to nowoczesny lokal usługowy, w którym pasażerowie mogli nie tylko kupić bilety, ale także m.in. uzyskać kompleksową informację na temat komunikacji miejskiej, nabyć rozkłady jazdy oraz złożyć odwołanie od wezwania za jazdę bez ważnego biletu lub skargę albo wniosek.
W następnych latach, wraz z rozbudową metra, uruchamiano kolejne punkty – na stacji Ratusz Arsenał (2003 rok), na stacji Plac Wilsona (w 2004 roku), na stacji Marymont (2007 rok), a rok później na stacjach Centrum i Młociny. Następne powstały w roku 2011 – w nowej siedzibie Zarządu Transportu Miejskiego przy ulicy Żelaznej i na stacji metra Dworzec Gdański. Rok później otwarto pięć POP-ów: drugi na stacji metra Centrum, na Dworcu Wschodnim (od strony ulicy Lubelskiej) i na Lotnisku Chopina oraz na stacjach metra Służew i Imielin.
Następne lata przyniosły punkt na stacji metra Politechnika, pierwszy POP w centrum handlowym – Blue City oraz na dworcach – Centralnym i Zachodnim. Rozwój sieci POP-ów był związany także z budową i oddawaniem do użytku centralnego i kolejnych odcinków drugiej linii metra. Od 2015 roku pasażerowie mogą korzystać z punktów na stacjach M2 – Rondo ONZ, Świętokrzyska, Nowy Świat-Uniwersytet i Dworzec Wileński, od 2019 roku – Trocka, a od 2020 roku – Księcia Janusza.
Obecnie pasażerowie Warszawskiego Transportu Publicznego mają do dyspozycji 23 Punkty Obsługi Pasażerów.
Czas biletomatów i aplikacji na telefony komórkowe
Przez ostatnich kilkanaście lat zdecydowanie rozwinięto samoobsługową sieć sprzedaży biletów – automaty biletowe i aplikacje na telefony komórkowe. Jednocześnie coraz więcej pasażerów wybiera szybkie zakupy w biletomacie na przystanku lub w pojeździe, niż specjalną wizytę w kiosku lub innym punkcie sprzedaży.
Biletomaty na szerszą skalę zaczęto wprowadzać w latach 2009-2010. Nowością były urządzenia instalowane w pojazdach komunikacji miejskiej. Ich funkcjonalność była jednak ograniczona – w ofercie miały tylko bilety kartonikowe, a płatności można było dokonywać tylko bilonem.
Kolejne lata to intensywny rozwój sieci automatów stacjonarnych i mobilnych. Starano się montować urządzenia w jak największej liczbie punktów miasta, przede wszystkim na węzłach przesiadkowych, najpopularniejszych przystankach oraz w miejscach chętnie odwiedzanych przez mieszkańców i turystów. Jednocześnie w 2012 roku rozpoczęto instalowanie w pojazdach nowych biletomatów, które miały w ofercie bilety krótko- i długookresowe oraz wdrożono funkcję płatności kartą.
Obecnie pasażerowie Warszawskiego Transportu Publicznego mają do dyspozycji ponad 800 stacjonarnych automatów, a urządzenia mobilne są zainstalowane we wszystkich pojazdach.
Rozwój sieci automatów biletowych zbiegł się w czasie z rozwojem telefonii komórkowej, a tym samym wykorzystywania jej do innych celów, niż rozmowy telefoniczne. Przy użyciu mobilnych urządzeń zaczęto sprzedawać m.in. bilety na komunikację zbiorową. Pierwsza aplikacja w Warszawie – umożliwiająca zakup biletów czasowych i krótkookresowych – została udostępniona w 2009 roku. Obecnie jest ich sześć. Warszawiacy korzystają z Warszawskiej Karty Miejskiej od 20 lat. W ostatnich latach liczba osób korzystających z Warszawskiego Transportu Publicznego regularnie rośnie i przekroczyła miliard pasażerów rocznie (dane sprzed pandemii). Dla wielu z nich WKM-ka jest jednym z elementów ściśle kojarzącym się z ich miastem.
